گیلان دارای بالاترین تنوع غذایی در بین استان‌های ایران می‌باشد و بر اساس برخی نوشته‌ها بر اساس کتاب سفره گیلانی بین ۲۱۰ تا ۲۵۰ خوراک است. نمود اهمیت غذا را می‌توان در تنوع غذایی این استان به ویژه در مرکز آن یعنی شهر رشت مشاهده کرد که باعث شده رشت بعنوان شهر خلاق خوراک شناسی ایران در یونسکو ثبت شود.
وجود گیاهان، ماکیان و حیوانات دریایی مختلف دست مردم این دیار را برای خلق غذاهای متنوع باز می‌گذارد.
انواع چاشنی‌های خوشمزه مانند رب انار، سیر، روغن زیتون پای ثابت بیشتر غذاهای گیلکی هستند و به نوعی برچسب اصالت روی خوراک‌های این خطه می زنند. سیر، بادمجان و گوجه جزو مواد پر مصرف برای تهیه غذاها به شمار می‌روند. برنج گیلان، که شهره تمام دنیاست، در بیشتر مواقع جای نان را در سفره مردم می‌گیرد و بیشتر به صورت کته تهیه می‌شود.
در ادامه برخی ازمعروف‌ترین و خوشمزهترین خوراکی‌های این شهر را معرفی می‌کنیم.
باقلاقاتق
باقالی خورشت با همان باقلاقاتق معروف، غذایی بسیار لذیذ است که با باقلا، شوید، سیر و تخم‌مرغ درست می‌شود. برای پخت آن، پیاز را سرخ و بعد فلفل سبز اضافه می‌کنیم و تفت می‌دهیم. سپس باقلا و در ادامه شوید را به همین صورت تفت می‌دهیم. مقدار کافی ادویه ریخته و بعد آب اضافه می‌کنیم تا باقلا پخته شود. باید دقت کنیم باقلا له نشود. در نهایت تخم مرغ را بدون این که هم بزنیم اضافه می‌کنیم و چند دقیقه‌ای در ظرف را می‌بندیم.
میرزا قاسمی
یکی از پرطرفدارترین غذاهای رشتی، میرزا قاسمی است که با بادمجان کبابی، گوجه و تخم‌مرغ درست می‌شود. برای پخت این خوردنی خوشمزه، بادمجان‌ها را کباب می‌کنیم. پوست‌شان را کنده و ساطوری می‌کنیم. گوجه‌ها را در آب جوش ریخته و پوست می‌کنیم. سیر را کوبیده و سرخ می‌کنیم. بادمجان و گوجه را مخلوط می‌کنیم و با سیر تفت می‌دهیم. تخم مرغ‌ها را مخلوط می‌کنیم، هم می‌زنیم و به گوجه و بادمجان اضافه می‌کنیم.
ترش‌تره
این غذا با انواع سبزی‌های محلی و رب‌های ترش پخته و چاشنی‌های ترش مزه به آن اضافه می‌شود؛ بنابراین در ابتدا سیر را له و سرخ می‌کنیم. تخم مرغ را هم زده و اضافه می‌کنیم. برنج را در آب خیسانده و می‌پزیم.
سبز‌ی‌ها را ریز و به برنج اضافه می‌کنیم. آرد را آرام آرام اضافه می‌کنیم. بعد از چنددقیقه آب نارنج و تخم مرغ را می‌افزاییم.
کویی‌تره
این غذای خوشمزه از نظر ظاهری کمی به میرزا قاسمی شباهت دارد؛ اما پایه اصلی آن به جای بادمجان، کدو حلوایی است. کدو حلوایی، سیر، گردوی سابیده شده، شکر، رب انار، گوجه فرنگی و کمی ادویه به ویژه گلپر موادی هستند که در طبخ این غذا به کار می روند.
خورش سیرابیج
خورش سیرابیج یا سیراویج با برگ سیر خرد شده، تخم مرغ و نمک، فلفل و ادویه درست می‌شود و طرز تهیه بسیار راحتی هم دارد و مراحل آماده‌سازی آن حدود ۲۰ تا ۲۵ دقیقه است.
برای پخت آن برگ سیر‌ها خرد و تفت داده می‌شوند. زردچوبه، نمک، فلفل و سپس تخم مرغ اضافه و هم زده می‌شود. تخم مرغ نباید بپزد. وقتی تخم مرغ به خورد سیر رفت، خورشت آماده است.
فسنجان رشتی
تفاوت این خورشت در گیلان با سایر شهر‌ها در رب انار ترشی است که از انار‌های ترش گیلان تهیه می‌شود و مزه‌ای خاص و بسیار لذیذ به این غذا می‌دهد. همچنین برای گوشت به کار رفته در آن معمولاً از پرندگان محلی مثل اردک، غاز و در برخی مناطق خوتکا استفاده می‌شود.
فسنجان رشتی جزو غذا‌هایی است که معمولاً برای مجالس و مهمانی‌ها اولین گزینه رشتی‌هاست. فسنجان برای به اصطلاح جاافتادن باید حتماً در دیگ سفالی مخصوصی به نام «گمج» درست شود. گمج در قدیم استفاده بیشتری داشت و تقریباً تمامی خورشت‌های رشتی و شمالی را در آن می‌پختند، اما امروزه کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مرغ ترش گیلانی
این خورش بسیار خوشمزه با مرغ ترش مازندرانی بسیار متفاوت است و در اصل مانند سایر خورش های ایرانی در آن از حبوبات استفاده می شود. این غذا را با مرغ، لپه، پیاز، سبزی های معطر (تره، جعفری، گشنیز، نعناع، خالواش)، سیر، تخم مرغ و کمی آب نارنج می پزند. پس از جا افتادن خورش، تخم مرغ همزده را به آن می افزایند و پس از 10 دقیقه آن را در کنار برنج سرو می کنند.
پلوکباب
محال است منوی رستورانی را در کل استان گیلان پیدا کنید که پلوکباب محلی در آن نباشد! این غذا به خاطر برنج محلی و چاشنی‌ها و مخلفات کنارش به یکی از محبوب‌ترین غذاهای اصیل گیلانی تبدیل شده است.
پلوکباب رشتی در کنار خود اشپل، گردو، باقلا، کال کباب (یک نوع چاشنی که با بادمجان کبابی، گردو و آب انار تهیه می‌شود) و زیتون پرورده را دارد.
شامی رشتی
از ترکیب لپه، گوشت و تخم‌مرغ تهیه می‌شود و پای ثابت سفره‌های ماه رمضان رشتی‌هاست.
شامی رودباری
از ترکیب گوشت گوسفند و یک نوع سبزی محلی به نام پلنگ مِشک که در ارتفاعات رودبار وجود دارد، تهیه می‌شود.
اشپل کوکو
نوعی غذای دریایی است که با اشپل ماهی، برگ سیر و تخم‌مرغ تهیه می‌شود.
رشته خشکار
یکی از معروف‌ترین شیرینی‌های رشتی که طرفداران زیادی در شهر‌های دیگر هم دارد، رشته خشکار است. این شیرینی لذیذ و خوشمزه بر پایه برنج درست می‌شود. رشته توخالی است و خشکار از گردو پرشده است.
این شیرینی را ابتدا سرخ می‌کنند و بعد در شیره‌ای که از قبل با آب و شکر آماده کرده‌اند، برای چند ثانیه می‌گذارند و سرو می‌کنند. البته خشکار را بدون شیره و فقط سرخ شده هم سرو می‌کنند.
چاشنی‌های رشتی
زیتون پرورده اصیل که از ترکیب زیتون، رب یا آب انار محلی و سبزی‌های محلی مخصوص تهیه می‌شود، از بی نظیرترین چاشنی‌های رشتی است. کال کباب، اشپل شور، ماهی و کولی شور، ماهی و کولی دودی، ترشی هفت بیجار و … از انواع چاشنی‌های گیلانی هستند که حتی بعضی هایشان صادر شده و مشتری‌های خارجی پروپا قرصی دارند.
