امروزه در کانادا نمی‌توان کسب و کاری را یافت که به اندازۀ تیم هورتونز Tim Horton’s کانادایی باشد. هرچند این شرکت بزرگ رستوران‌های زنجیره‌ای اخیراً به دلیل دستمزد پایین و رفتار نامناسب با کارگران مورد نقد قرار گرفته، این مطلب در مورد آن نیست.
نه، این مطلب ما را در زمان به عقب به دهه‌های 1960 و 1970 می‌برد، زمانی که تیم هورتونز فقط یک کسب و کار کوچک با نامی به عاریت گرفته شده از یک بازیکن هاکی بود که آرامی داشت بزرگ‌تر می‌شد.
این داستان تیم هورتونز و آغاز آن است.
امروزه می‌توان رستوران تیم هورتون را در 14 کشور با 4646 شعبه پیدا کرد، اما قضیه از روز 17 ماه مَی سال 1964 با یک مغازه در هَمیلتون انتاریو آغاز شد.
نام اصلی این مغازه Tim Horton Donuts بود و توسط تیم هورتون مدافع افسانه‌ای تیم هاکی Toronto Maple Leafs در آن زمان تأسیس شده بود. تیم هورتون در آغاز شانس خود را در چندین تجارت از جمله یک شعبه از رستوران‌های زنجیره‌ای همبرگر فروشی امتحان کرده بود، اما هیچ کدام توان سر پا ماندن را نداشتند تا اینکه بالاخره آن مغازۀ دونات فروشی را باز کرد.
خیلی از باز کردن مغازۀ جدیدش نگذشته بود که هورتون با ران جویس آشنا شد که قبلاً افسر پلیس شهر هَمیلتون بود. همان سال جویس مسئولیت مغازۀ دونات فروشی تیم هورتون را به دست گرفت و در ظرف دو سال، دو شعبۀ دیگر را افتتاح کردند و هورتون و جویس به شرکای دائمی بدل شدند.
این ترتیب تا سال 1974 زمانی که هورتون در یک تصادف ماشین جان خود را از دست داد، ادامه یافت. در آن زمان جویس سهم خانوادۀ هورتون را به قیمت 1 میلیون دلار خرید و به تنها مالک 40 شعبۀ فعال در آن زمان تبدیل شد.
در آن زمان، این تجارت رونق خارق‌العاده‌ای داشت به گونه‌ای که در سال 1991، 500 شعبه افتتاح شد. به دلیل گسترش رستوران‌های تیم هورتونز، بسیاری از مغازه‌های دونات فروشی و مغازه‌های زنجیره‌ای کوچک چاره‌ای جز تعطیل کردن نداشتند، همان زمان بود که کانادا افتخار داشتن بالا‌ترین تعداد سرانۀ مغازۀ دونات فروشی را ازآنِ خود کرد.
امروزه چه از دونات و قهوه لذت ببرید و چه نه، تیم هورتون به بخشی جدایی ناپذیر از کانادا بدل شده است، و شرکتی که زمانی به قیمت 1 میلیون دلار خریداری شده بود، برگر کینگ Burger King آن را در سال 2014 به قیمت 11.4 میلیارد دلار خرید.
همچنان که گفتم این مطلب در مورد این رستوران زنجیره‌ای نیست، بلکه در مورد سال‌های آغازین آن از 1965 تا 1990 است.
هورتون که بود؟
هورتون روز 12 ژانویۀ سال 1930 در کوکران (Cochrane) انتاریو متولد شد و سال 1936 خانواده‌اش به کبک نقل مکان کردند، همانجا بود که بازیِ هاکی را یاد گرفت. چند سال بعد دوباره خانواده‌اش به کوکران باز می‌گردند و هورتون آنجا به ارتقاء مهارتهای هاکی خود ادامه می‌دهد. در آخرین بازی‌اش در کوکران، با زدن 8 گُل مهارتهای خود را نشان داد. پانزده سالش بود که خانواده‌اش به سادبری Sudbury نقل مکان کردند و هورتون بازی خود را در لیگ هاکی جوانان شمال انتاریو آغاز کرد، آنجا بود که به عنوان یک بازیکن دفاعی که دستی هم در گُل زنی دارد، برای خودش اسم و رسمی به هم زد.
در سال 1949 او به کمپ تیم Toronto Maple Leafs دعوت شد که به امضای قرارداد او با تیم ذخیرۀ آن در پیتسبرگ انجامید.
نهایتاً هورتون قراردادی سه ساله با این تیم در آغاز فصل 1952-1953 امضا کرد. بین سال‌های 1961 تا 1968، هورتون در 486 مسابقۀ پیاپی برای این تیم بازی کرد، رکوردی که تا به امروز در تورنتو کسی نتوانسته آن را جا به جا کند. در این دوره این تیم چهار جام استنلی را ازآن خود کرد، سه عدد از این عنواین به صورت پی در پی ازسال 1962 تا 1964 بود.
بعد از 1185 بازی در پیراهن تیم Toronto Maple Leafs، در سال 1970 به تیم New York Rangers پیوست. بعد از آن تا سال 1972 برای تیم Pittsburgh Penguins بازی کرد و بعد از آن برای تیم Buffalo Sabres.
در روز 21 فوریه 1974، او هنگام رانندگی در اطراف شهر St. Catherine’s در انتاریو کنترل ماشین اسپورت خود را از دست می‌دهد و در نتیجه تصادف کشته می‌شود. چندین دهه بعد مشخص شد، میزان الکل در خونش دو برابر اندازۀ قانونی بوده است. در آن زمان تمام تصاویر تیم هورتون از رستوران‌‌ها برداشته شد.
امروزه از او به عنوان یکی از بزرگترین بازیکنان تاریخ هاکی یاد می‌شود و یکی از اعضای تالار مشاهیر هاکی است.
دونات فروشی؛ برگ برنده هورتون
اگر چند سالی به عقب بازگردیم بازیکنان لیگNHL در دهۀ 1960 درآمد زیادی نداشتند، با یک همسر و چهار دختر، هورتون نیاز داشت تا راهی برای کسب درآمد بیشتر پیدا کند. در اسکاربورو Scarborough یک مغازۀ همبرگرفروشی باز می‌کند، در تورنتو هم یک بنگاه ماشین را باز می‌کند، اما مغازۀ دونات فروشی بود که برایش به برگ برنده تبدیل شد.
تیم هورتون همیشه می‌خواست که یک رستوران داشته باشد. او با یک مرد به اسم جیم شیراد آشنا می‌شود، که یک تاجر از مونترال بود و یک مغازۀ دونات فروشی دو مغازه پایین‌تر از آرایشگاه مورد علاقۀ هورتون داشت. این دو با هم تصمیم گرفتندکه شرکت Timanjim Ltd را تأسیس کنند.
چهار رستوران تأسیس کردند و برگر و مرغ سِرو می‌کردند، یک شعبل دیگر را افتتاح کردند، که چیز متفاوتی سرو می‌کرد: دونات.
زمانی که اولین شعبه دونات فروشی تیم هورتون را در 17 می سال 1964 باز کرد، قهوه و دو نوع دونات سرو می‌شد، یکی apple fritter و دیگری دونات Dutchie اما انواع دونات‌ها سریعاً افزایش یافت تا اینکه می‌شد از میان 40 دونات انتخاب کرد. اولین تبلیغ که در روزنامه‌ها چاپ شد مربوط به 15 می سال 1964 بود که تجارت دونات فروشی ماشین رو(Drive-In) تیم هورتون را با یک عکس از خودش نشان می‌داد. هر قهوه ده سنت بود و هر دونات 69 سنت. در حالی که رستوران‌های تیم هورتونز آیتم‌های بیار متنوعی را ارائه می‌دهد. تنها دو آیتم در آن مغازۀ اولیه فروخته می‌شد: قهوه و دونات. دونات‌های timbits آن زمان نبودند (آنها در سال 1976 آمدند)، مافین‌ها، کیک‌ها، بیسکویت‌ها و سوپ‌ها و چیلی به ترتیب در سال‌های 1981، 1982، 1984 و 1985 به منو اضافه شدند. تا سال 1998 هیچ ساندویچی در تیم هورتونز سرو نشد.
بر روی پاکت اصلی که در رستوران استفاده می‌شد یک عکس از تیم هورتون با پیراهن تیمِ هاکی Toronto Maple Leafs بود که داشت سه عدد دونات را مانند توپ‌های هاکی شوت می‌کند.
این حقیقت که تیم هورتون یک ستارۀ لیگ NHL بود و با دوستانی همچن جانی بووِر که او هم بازی کن لیگ بود، کمک زیادی به گسترش و تبلیغ تجارت او کرد.
تا آنجایی که به زد و بند‌های لیگ NHL مربوط است، برای هورتون، مغازۀ دونات فروشی‌اش راهی بود که می‌توانست به وسیله آن قرار‌داد‌های بهتر هاکی بگیرد. با خرید 10000 دلار از سهام از جانب جویس، جیم شیراد در سال 1966 کمپانی را ترک می‌کند. این قضیه برای هورتون خیلی خوب بود، چرا که در طول فصل هاکی می‌بایست تنها فقط یک روز را صرف کسب و کار دونات فروشی کند. جویس قادر بود مدیریت امور را به دست بگیرد. سال‌ها بعد جویس راجع به هورتون می‌گوید: «او به کسی نیاز داشت که کمی در بارۀ تجارت آگاهی داشته باشد.»
در طول یک قسمت از برنامۀ تلویزیونی شب هاکی در کانادا Hockey Night in Canada، هورتون با وارد کرنل مجری برنامه، راجع به رستوران دونات خودش حرف می‌زند.
تا سال 1967، سه شعبه از رستوران تیم هورتون وجود داشت و بعد از مرگ تیم هورتون در سال 1974، به 40 شعبه افزایش پیدا کرد.
چه از این شرکت خوشتان بیاید یا از آن متنفر باشید، نمی‌توان این حقیقت را کتمان کرد که به یکی از بزرگترین داستان‌های موفقیت‌آمیز کانادا تبیدل شده است.
در مکان اولین مغازه در آدرس شمارۀ 65 خیابان اتاوا در هَیملتون، اکنون یک موزۀ کوچک باز شده است. آنجا یک کپی از نشان اصلی مغازه در سال 1964 و همچنین یک پلاک برنز یاد بود افتتاح قرار دارد. در این پلاک برنزه آمده است: «این مکان به رویایی اختصاص داده شده که در قلب تیم هورتون و ران جویس زندگی می‌کرد، به تعهد و فداکاری کارکنان آن تعلق دارد که رستوران‌های زنجیره‌ای تیم هورتون را درست کردند؛ و همچنین به مردم شهر هَمیلتون، که وفاداری پایدار آنها به ستون فقرات موفقیت رستوران‌های زنجیره‌ای ما بدل شد. این مکان بر تاریخ و میراث تیم هورتون دلالت می‌کند و به عنوان مکان یادبودی برای رؤیا‌های بزرگتری ایفای نقش خواهد کرد.»
